Rüyada Diri Diri Gömmek: Gücün, İktidarın ve Toplumsal Hafızanın Gölgesinde Bir Siyasi Okuma
Bir siyaset bilimci için rüyalar yalnızca bilinçaltının değil, toplumun da aynasıdır. Rüyada diri diri gömmek, bireysel bir korkudan çok, bir toplumsal hafızanın karanlık çığlığı olarak okunabilir. Bu rüya, iktidarın görünmeyen elini, bireyin özgürlük arayışını ve toplumun bastırılmış yüzünü aynı anda ortaya koyar. Çünkü her gömme eylemi, bir susturma, bir bastırma ve bir unutturma biçimidir. Rüya, yalnızca psikolojik değil, aynı zamanda politik bir olgudur: İktidar, rüyalarımıza bile sızar.
İktidarın Gölgesinde Rüyalar
Rüyada diri diri gömmek, siyaset biliminin temel kavramlarından biri olan iktidarın içselleştirilmesi kavramıyla yakından ilişkilidir. Michel Foucault’nun “iktidar her yerdedir” düşüncesi, bu rüyanın alt metninde yankılanır. Birey, birini gömerken aslında kendi içinde bastırdığı bir sesi, bir direnişi ya da bir vicdanı susturur. Bu durum, otoriter rejimlerin vatandaşlarını “itaat eden gölgeler” hâline getirme süreciyle benzerdir.
İktidar, bireyin eylemlerini kontrol etmekle kalmaz; onun hayal gücüne de nüfuz eder. Rüyada gömülen kişi, belki de toplumun susturulan vicdanıdır. Bu anlamda, bu rüya bir politik simgedir: bastırılan düşüncenin, susturulan kimliğin, gömülen umudun yankısı.
Kurumlar ve Bastırılmış Gerçeklik
Toplumsal kurumlar – aile, devlet, eğitim, din – bireyi şekillendiren görünmez ellerdir. Rüyada gömme eylemi, bu kurumların bireyin özgürlüğünü nasıl sınırladığının simgesel bir anlatımı olarak okunabilir. Devlet, bazen güvenlik gerekçesiyle, bazen düzen adına, farklı sesleri “toprağa gömer”. Bu, yalnızca fiziksel bir yok etme değil, sembolik bir silme sürecidir.
Kurumlar aracılığıyla toplumsal düzen sağlanırken, aynı anda muhalif düşünceler “rüya diliyle” bile bastırılır. O hâlde şu soru kaçınılmazdır: Toplumsal barış adına bireysel özgürlükleri gömmek meşru mudur? Bu soru, rüyadaki eylemin etik sınırlarını aşarak politik bir hesaplaşmaya dönüşür.
İdeoloji ve Gömme Eyleminin Meşrulaştırılması
Rüyada diri diri gömmek, ideolojinin meşrulaştırma araçlarını da sembolize eder. Her ideoloji, kendi düzenini sürdürmek için bir “öteki” yaratır ve bu ötekiyi gömerek yok eder. Rüya bu anlamda, iktidarın bilinçaltındaki ideolojik refleksini yansıtır. Gömme eylemi, bir arındırma, bir tehditten kurtulma arzusunu temsil eder.
Ancak siyaset bilimi bize şunu öğretir: her gömülen şey bir gün geri döner. Tarih, gömülen fikirlerin, susturulan halkların ve bastırılan hakikatlerin yeniden doğuş hikâyeleriyle doludur.
Belki de bu rüya, bir toplumsal uyarıdır: “Gömüyorsun ama unutma, toprak her şeyi saklamaz.”
Erkeklerin ve Kadınların Politik Rüya Dili
Toplumsal cinsiyet perspektifinden bakıldığında, bu rüya iki farklı politik zihin yapısını da temsil eder. Erkeklerin stratejik ve güç odaklı bakış açısı, gömme eylemini bir kontrol aracı olarak görür. Bu, iktidarın sürekliliğini garanti altına alma arzusudur. Erkek, gömerek hâkim olur; yönetir, belirler, sınırlar çizer.
Buna karşılık, kadınların demokratik katılım ve toplumsal etkileşim odaklı yaklaşımı, gömmenin değil, açığa çıkarmanın siyasetidir. Kadın, bastırılmış olanı diriltmek ister; diyaloğu, empatiyi, katılımı tercih eder.
Bu iki yaklaşım, rüyanın derin anlamında bir araya gelir: İktidar ve katılım, bastırma ve paylaşma arasındaki gerilimde toplum kendini yeniden kurar.
Vatandaşlık, Sorumluluk ve Toplumsal Hafıza
Rüyada diri diri gömmek, modern vatandaşlığın krizini de gözler önüne serer.
Bugünün bireyi, çoğu zaman konforu uğruna vicdanını gömer. Siyaset, vatandaşın sessizliğini “rızaya” dönüştürür. Bu, liberal demokrasilerin görünmez mezarlığıdır: fikirlerin, protestoların, dayanışmanın gömüldüğü yer.
Oysa gerçek vatandaşlık, gömülenleri hatırlamakla mümkündür. Her birey, unutturulanları kazmakla, bastırılanları konuşmakla yükümlüdür. Çünkü demokrasi, hafızayla yaşar.
Sonuç: Kimin Rüyası Bu?
Bu noktada asıl soru şudur: “Rüyada diri diri gömen biz miyiz, yoksa bizi gömen bir sistem mi var?”
Siyaset bilimi, bu soruya tek bir cevap vermez; ama düşünmeye çağırır.
Rüyada gömme eylemi, hem bireysel hem de toplumsal düzeyde bir yüzleşme davetidir.
Belki de bu rüya, bizi kendi içimizde gömdüklerimizle hesaplaşmaya zorluyor: bastırılmış özgürlüklerimizle, susturulmuş sözlerimizle ve unutturulmuş vicdanlarımızla.
Sonuçta rüyalar, sadece geceye ait değildir; onlar, gündüzün politik gölgeleridir.
Ve belki de uyanmak, artık gömmekten vazgeçmekle başlar.